- МИНÆВАР
-
Чызгæрвыст æмæ чындзхасты æгъдæуттæ... Худгæ цæсгæмттæ, хъæлдзæг ныхæстæ, фарны куывдтытæ... Ирон фæндырдзагъд, къахкъухтыл кафт, нæртон симд, чындзхонты зард...Рахонынц чындзы, йæ иу уæхскыл мæйты мæйрухс æрттивы, иннæ уæхскыл хурты хур æрттивы. Фарны къах равæрдта йæ фыды хæдзарæй, фарн æмæ амонд фæхæссы йæ цæрæн хæдзармæ...Ирон чындзæхсæвы æмæ чызгæрвысты æгъдæуттæн никæцы адæмты æгъдæуттимæ ис фæивддзаг кæнæн, уыдонæн ис сæхи сæрмагонд æууæлтæ, сæхи сæрмагонд нысантæ, рагфыдæлтæй баззайгæ миниуджытæ. Уыдон сæ кæнынц ноджы аивдæр...Лæппуйæн хъуыддаг бакæнын афон у, уæд хъуамæ йæхицæн цардæмбал чызг равзара. Æмæ иугæр кæрæдзийы æмбарынц, сæ цард баиу кæнын у сæ дыууæйы хъуыды дæр, уæд сæ къуылымпы кæнын нæ хъæуы. Лæппуйы бинонтæ куы базонынц сæ фырты зæрдæйы уаг, сæ хъæбулы равзæрст чызг сæ кæстæрæн аккагыл куы фæнымайынц, уæд чызджы бинонтæм барвитынц Минæварттæ.Минæварттæ хъуамæ æртæ адæймагæй къаддæр ма уой, фæлæ сæ бирæ дæр нæ фидауы. Уыдонæй иу, гæнæн æмæ амал уæвгæйæ – фыдыфсымæр, æрвадæлтæ кæнæ мадыфсымæр, мадырвадæлтæй исчи. Минæвартты хистæр, гæнæн уæвгæйæ – сыхаг, уæздан, фендджын, дзырддзæугæ, кадджын, йæ алы ныхасы дæр уæз кæмæн и, ахæм лæг. Æртыккаг минæварæй, гæнæн куы уа, уæд чызджы бинонтæн зонгæ адæймаг æрвыст куы рцæуа, уæд уый хъуыддаджы тагъддæр сырæзтæн хорз ахъаз у.Мах рæстæджы чызджы бинонтæ фæзонынц сæ уазджыты æрбацыд, фæдзурынц хионтæ, сыхæгтæй искæмæ. Cæ ныхас æмæ сæ цæстæнгасæй бæрæг вæййы сæ хъуыды.Æртыккаг гаджидау куы рацæуы, иуцасдæр куы абадынц, уæд минæвæртты хистæр се ‘рбацыды сæр бамбарын кæны.Æмæ кæд кæстæрты фæндон æмбæрстгонд у, уæддæр минæвæрттæн сæ фыццаг æрбацыды æргомæй разыйы дзуапп раттын нæ фидауы, фæлæ «нæ», зæгъгæ, ныллæуу, уый дæр фыдбылыз хæссы. Фынджы хистæр, хæстæгæн сæ кæй агурынц, уый тыххæй сын раарфæ кæны, стæй, дзырдæн, ратты ахæм дзуапп:– Бинонты, хистæрты, хионты, чызгæн йæхи афæрсæм имæ уæд хъуыддаг фæбæлвырддæр уыдзæн.Уымæй уазджытæн бамбарын кæны, ома хæдзармæ уын фæндаг ис, зæгъгæ. Дыккаг хатт кæд æрбацæудзысты, уый дæр уыцы изæр сбæрæг кæнынц. Фæлæ йæ къуыри, дыууæ къуырийы дарддæр аргъæв, уæд уый нæ фидауы.Минæвæртты дыккаг æрбацыды хъуыддаг сбæлвырд вæййы.кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.